A sad malo o materijalima

Cement

Uvod

   Karakteristike betona zavise od kvantiteta i kvaliteta njegovih konstitutivnih materijala. Od kada je cement najaktivnija komponenta betona i obično ima najveću cijenu njegov pravilan odabir i pravilna upotreba je važna kako bi se zadovoljili ekonomski zahtevi a pri tome ispunili željeni zahtevi betonske mješavine. Izbor cementa je ostavljen korisniku u najvećem broju slučajeva. Mnogi cementi će obezbediti očekivane nivoe čvrstoće i trajnosti betona. Neki obezbeđuju viši nivo zahtjevanih karakteristika nego što su zahtjevi specifikacija za određena mjesta u konstrukciji. Za neke primjene, kao što su kada se zahtjeva od betona povećana sulfatna otpornost, redukovana toplota hidratacije ili kada se koristi agregat sa mogućom alkalno silikatnom reakcijom specijani zahtjevi se moraju naglasiti u tehničkim specifikacijama. Ne naglašavanje ovakvih zahteva u specifikacijama može uzrokovati ozbiljne posledice koje će dovesti do velikih gubitaka kako ekonomskih tako i u strukturi (betona i konstrukcije). Cilj svakoga ko piše specifikacije za beton je veoma ozbiljan. Obezbeđenjem njegovih zahtjeva mora se osigurati da će zahtjevane količine i tipovi cemenata primenjivati kako bi se zadovoljili strukturni i zahtjevi za trajnošću ni manje ni više.

Podjela

   Grubo cementi se mogu podijeliti u dve osnovne grupe: na cemente na bazi portland cementnog klinkera i na ostale specijalne vrste cementa. Druga podjela se može izvršiti na vrste i klase cemenata. U vrste cementi se dijele na osnovu hemijskog sastava. U klase se cementi svrstavaju na osnovu mehaničkih karakteristika uzoraka spravljenih, čuvanih i ispitivanih u tačno definisanim uslovima.

   Prema klasama kod nas se cementi dijele u tri osnovne klase i to 32.5 i 42.5 i 52.5.

   Postoje razne vrste cementa i one zavise od toga u kom procentu su pomiješane određene komponente za proizvodnju finalnog proizvoda. Ovde ćemo ukratko opisati većinu vrsta cemenata a na kraju ćemo dati pregled sa oznakama i šta te oznake znače u svakodnevnoj praksi. 

   Portland cement nema drugih sastojaka osim onih koji ulaze u sastav portland cementnog klinkera i nekih dodataka koji su neophodni radi regulisanja vremena vezivanja betona.

   Portland cement sa dodatkom zgure se dobiva mlevenjem portland cementnog klinkera, sadrež i najviše 35% zgure visokih peći (u nekim propisima moguća je veća primjena zgure).

   Portland cement sa dodatkom pucolana se dobija mlevenjem klinkera, sadre i pucolana čiji procenat ne treba da prelazi 35% po našim standardima.

   Portland cement sa mešanim dodatkom osim osnovnog klinkera i sadre sadrži i mješani dodatak zgure i pucolana. Procenat dodataka ne prelazi 35% i mora se naglasiti oznakom koji je dominantni dodatak.

   Metalurški cement je u suštini portland cement sa dodatkom zgure preko 30% a manje od 85%.

   Pucolanski cement je cement koji se dobija mlevenjem klinkera, sadre i pucolana u procentu preko 35%.

   Cementi niske toplote hidratacije mogu se dobiti na više načina. Najčešće se dobija tako što se kontroliše sastav portland cementnog klinkera. Pored ovoga ovakav cement se nesme mleti veoma sitno jer se time povećava njegova toplota hidratacije.

   Bijeli portland cement se izrađuje od bijelog portland cementnog klinkera koji se dobija pečenjem naročito odabranih sirovina bijelih krečnjaka i kaolina.

  Sulfatnootporni cement je cement kome se ograničavju određene komponente koje ulaze u sastav portland cementnog klinkera.

Specijalne vrste cementa

   Aluminatni cement je cement koji se dobija žarenjem mješavina krečnjaka i boksita uz dodatak silicijumdioksida i oksida željeza. Ovakav cement ima crnu boju i često se koristi za dobijanje betona viših marki. Njegove uobičajne klase su 62.5 i 72.5 što je znatno iznad klasa portland cementnog klinkera.

   Ekspanzivni cementi se dobijaju tako što se u procesu proizvodnje dodaju supstance koje dovode do njegove eksppanzije. Ekspanzija koja se dobija primenom ovakvih cemenata kreće se u granicama od 3 do 5 mm/m, a može se dobiti i ekspanzija od 25 mm/m.

Cement - vrste i oznake

Naziv

Oznaka



Portland cement                      CEM I

Portland cement
sa dodatkom zgure                  CEM II/A-S   CEM II/B-S

Portland cement
sa dodatkom pucolana             CEM II/A-P   CEM II/A-Q
                                               CEM II/B-P   CEM II/B-Q

Portland kompozitni cement     CEM II/A-M   CEM II/B-M

Metalurški cement                   CEM III/A   CEM III/B   CEM III/C

Pucolanski cement                   CEM IV/A   CEM IV/B

Kompozitni cement                  CEM V/A   CEM V/B

Ukratko ćemo pojasniti dateoznake :

A – procenat učešća dodataka od 6 do 20%
B – procenat učešća dodataka od 21 do 35%
C – procenat učešća dodatka zgure od 81 do 95%
S – zgura visokih peći
P – prirodni pucolan
Q – aktivirani pucolani
M – mešani dodatak pucolana i zgure
V – silikani leteći pepeo
W – karbonatni leteći pepeo
L – krečnjak

*Tri poslednje oznake V, W i L nisu prikazane ali se sve više koriste. Tako se i kod nas modu sresti cementi sa raznim dodacima što pojedinačnim i mješanim. Na proizvođaču je da odabere koje će dodatke staviti u cement samo je potrebno da se drži zahtevanih granica doziranja i da to na otpremnici ili džaku naznači.